تیمهای SOC یا Security Operations Center و NetOps یا Network Operations دو ستون اصلی عملیات امنیت و پایداری شبکه در هر سازمان هستند. SOC مسئول شناسایی و پاسخ به تهدیدات امنیتی است، در حالیکه NetOps تضمین میکند شبکه پایدار، قابل دسترس و بهینه عمل کند.
در عصر تهدیدات پیچیده، باجافزارها، حملات زنجیره تأمین، و آسیبپذیریهای حیاتی، این دو تیم باید همافزایی عملیاتی داشته باشند و از چکلیستهای استاندارد برای جلوگیری از خطای انسانی و افزایش سرعت واکنش استفاده کنند.
این مقاله مجموعهای از چکلیستهای عملیاتی تخصصی را ارائه میدهد که میتواند به تیمهای SOC و NetOps کمک کند فرآیندهای روزمره، هفتگی و بحرانی خود را ساختارمند کنند.
چکلیست عملیاتی روزانه برای تیمهای SOC
SOC باید هر روز مجموعهای از وظایف تکراری اما حیاتی را انجام دهد تا در برابر تهدیدات آماده باشد:
- بررسی لاگها و هشدارها در SIEM: مرور وقایع ۲۴ ساعت گذشته و اولویتبندی حوادث بر اساس ریسک.
- پایش امنیت ایمیل: بررسی Quarantine و تحلیل پیامهای مشکوک.
- بررسی IoCها یا Indicators of Compromise: مقایسه ترافیک و لاگها با تهدیدات جدید منتشرشده در Threat Intelligence.
- صحتسنجی عملکرد EDR/XDR: اطمینان از بهروزرسانی و فعال بودن عاملهای امنیتی روی همه Endpointها.
- کنترل وضعیت پچها: گزارش سرورهایی که آخرین بهروزرسانیها را دریافت نکردهاند.
- بازبینی دسترسیهای حساس: کنترل لاگهای ورود ادمینها و شناسایی رفتارهای غیرمعمول.
بیشتر بخوانید: پیادهسازی معماری امنیتی Zero Trust در شبکههای سازمانی بهعنوان رویکردی فنی برای تیمهای SOC و NetOps
چکلیست عملیاتی روزانه برای NetOps
NetOps مسئول حفظ سلامت و کارایی شبکه است. وظایف روزانه شامل:
- مانیتورینگ لینکهای حیاتی: بررسی Uptime اینترنت،MPLS و VPN
- بررسی ظرفیت شبکه: تحلیل پهنای باند و تشخیص الگوهای غیرعادی مصرف
- بررسی سلامت تجهیزات کلیدی: وضعیت CPU ،RAM و ماژولهای حیاتی در روترها و سوییچها.
- پایش لاگ فایروالها و IPS/IDS: اطمینان از عدم وجود ترافیک غیرمجاز.
- تست دسترسپذیری سرویسها: اطمینان از پاسخدهیDNS، DHCP، Active Directory
- بازبینی تغییرات اعمالشده: مقایسه کانفیگهای امروز با روز گذشته برای شناسایی تغییرات ناخواسته.
شرح کلی مرکز عملیات امنیت یا SOC
ویدیوهای بیشتر درباره ی SOC
چکلیست هفتگی مشترک تیمهای SOC و NetOps
هماهنگی تیمهای SOC و NetOps باید منظم باشد تا امنیت و پایداری با هم همسو شوند. چکلیست هفتگی شامل:
- جلسه مرور تهدیدات SOC: تهدیدات کشفشده را گزارش میدهد و NetOps اقداماتی برای بهبود سیاستها پیشنهاد میدهد.
- بازبینی قوانین فایروال و ACLها: تیم های SOC ورودیهای پرخطر را مشخص میکند، NetOps قوانین جدید اعمال میکند.
- تست DR یا Disaster Recovery جزئی: بررسی صحت بکآپهای سیستمی وVMها.
- ارزیابی شاخصهای کارایی KPIs: میانگین زمان شناسایی تهدید یا MTTD و میانگین زمان پاسخ MTTR
- مرور دسترسیهای کاربران ویژه: بررسی حسابهای دارای Privilege بالا و کاهش سطح دسترسی غیرضروری.
برای مشاوره رایگان و یا راه اندازی Splunk/SIEM و مرکز عملیات امنیت SOC با کارشناسان شرکت APK تماس بگیرید |
چکلیست واکنش به رخداد یا Incident Response برای SOC
در زمان بروز حمله یا کشف تهدید حیاتی،SOC باید سریع و هماهنگ عمل کند:
- تشخیص و ایزولهسازی: قطع ارتباط سیستم آلوده از شبکه.
- تحلیل اولیه: جمعآوری لاگها و شناسایی نقطه ورود مهاجم.
- ارتباط با NetOps: درخواست تغییرات موقتی در ACL، فایروال یا Segmentation.
- حفظ شواهد (Forensics): یا ذخیره لاگها و حافظه برای تحلیل قضایی.
- اطلاعرسانی داخلی: آگاهسازی مدیریت و تیمهای مرتبط.
- رفع و بازیابی: اعمال پچها یا بازگردانی از بکآپ.
- مرور پس از رخداد (Post-Incident Review): استخراج درسآموختهها و بهبود چکلیست.
بیشتر بخوانید: تیم پاسخ به حوادث امنیتی یا CSIRT چیست؟ بررسی تفاوت آن با SOC و نحوه راه اندازی – قسمت اول
چکلیست واکنش به رخداد برای NetOps
نقش NetOps در پاسخ به رخدادها حیاتی است:
- اعمال تغییرات فوری در شبکه: بستن پورتها، قطع دسترسیهای مشکوک، اعمال Segmentation
- تغییر رمزهای مدیریتی تجهیزات در صورت مشکوک بودن به افشا.
- پایش ترافیک خروجی برای شناسایی ارتباطات با C2 سرورهای مهاجم.
- همکاری با SOC در جمعآوری شواهد: ارائه NetFlow، پکت کپچر و لاگ تجهیزات.
- بازبینی مسیرهای VPN و Remote Access برای جلوگیری از ورود دوباره مهاجم.
چکلیست دورهای (ماهانه/فصلی)
برخی اقدامات نیازمند بازههای زمانی طولانیتر هستند:
- تست کامل Disaster Recovery: اجرای سناریوی ازکارافتادگی دیتاسنتر و بازیابی کامل.
- Patch Auditing: بررسی وضعیت نصب پچها در کل زیرساخت.
- Tabletop Exercise: شبیهسازی یک حمله و ارزیابی واکنش SOC و NetOps.
- ارزیابی امنیتی فایروال و IDS/IPS با تست نفوذ داخلی.
- بازبینی سیاستهای Zero Trust و اصلاح دسترسیهای کاربران.
نقش ابزارها در اجرای چکلیستها
برای اجرای مؤثر این چکلیستها، تیمها باید از ابزارهای مناسب بهره ببرند:
- SOC :SIEM (Splunk, QRadar, Sentinel) ،EDR/XDR (CrowdStrike, Defender ATP) ،SOAR.
- NetOps :NMS (SolarWinds, PRTG)، فایروالهای نسل جدید (Fortinet, Palo Alto)، SDN Controller.
- مشترک: Threat Intelligence Feeds، ابزارهای مدیریت پچ (SCCM ,Ivanti).
چالشهای رایج در اجرای چکلیستها
- حجم بالای هشدارها و کمبود نیروی انسانی.
- تعارض بین پایداری شبکه و امنیت، مثلاً اعمال پچ فوری در مقابل Downtime
- نبود هماهنگی کافی بین SOC و NetOps.
- فرسودگی تیمها برای Alert Fatigue در صورت عدم اتوماسیون.
چکلیستهای عملیاتی نهتنها ابزار مدیریتی، بلکه ستون نظم و هماهنگی بین SOC و NetOps هستند. در دنیای امروز که تهدیدات سایبری با سرعت و پیچیدگی بالا در حال رشد هستند، داشتن تیمهای متخصص بدون چکلیست بهمعنای حرکت در تاریکی است.
سازمانهایی که این چکلیستها را پیادهسازی و مستند میکنند، در برابر حملات باجافزاری، سوءاستفاده از آسیبپذیریهای حیاتی، و رخدادهای غیرمنتظره، تابآوری سایبری بالاتری خواهند داشت.
